Mardin’in Dargeçit ilçesine bağlı Ilısu Mahallesi’nde 12 bin yıllık geçmişiyle insanlık tarihine ışık tutan Boncuklu Tarla’da yürütülen hafriyatlarda 2 metre 20 santimetrelik işlenmiş taş blok bulundu.
Tarih boyunca Sümer, Akad, Babil, Hitit, Asur, Urartu, Roma, Abbasi, Selçuklu ve Osmanlı’nın da ortalarında yer aldığı 25 medeniyete mesken sahipliği yapan alanda, “Ilısu Barajı ve HES Projesi Etkileşim Alanında Kalan Kültür Varlıklarının Belgelenmesi ve Kurtarılmasına Yönelik Çalışmalar” kapsamında Mardin Müze Müdürlüğünce 2012’de başlatılan arkeolojik hafriyatlar aralıklarla devam ediyor.
Bu yıl Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras Projesi”ne dahil edilen yaklaşık 2,5 hektar alana sahip Boncuklu Tarla’da bugüne kadar Geç Epipaleolitik periyottan Neolitik Çağ evresine kadar geçen sürece ilişkin çok sayıda buluntu gün yüzüne çıkarıldı.
Ev, özel yapı ve kamu binaları ile mezarlarda 200’den fazla bireye ilişkin iskeletler ve 200 bini aşkın boncuğa ulaşılan arkeolojik alanda Mardin Artuklu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergül Kodaş‘ın başkanlığında, Antropoloji Kısmından araştırma vazifelileri Dr. Çağdaş Erdem, Dr. Eşref Erbil ve Bahattin İpek, arkeozolog Stephanie Emra, arkeobotanik Hureyla Balcı, arkeolog Doç. Dr. Yunus Çiftçi, Mehmet Şan, Onur Dinç, Charlotte Labedan Kodas, Esra Acar, Mekiye Eksik, Kazım Özkan ve Rüstem Cin tarafından yürütülen hafriyatlar sürüyor.
Kazılarda son olarak yaklaşık 12 bin yıllık olduğu bedellendirilen “kamu binası” kalıntılarına ulaşıldı.
Yaklaşık 10 metre çapındaki bina kalıntısında 2 metre 20 santimetre uzunluğunda stel (işlenmiş taş blok) ile minyatür steller, boncuk, ok uçları ve boğa boynuzu üzere birçok buluntu da gün yüzüne çıkarıldı.
Bina uzun mühlet kullanılmış
Doç. Dr. Ergül Kodaş, Boncuklu Tarla’nın Çanak Çömleksiz Neolitik Devir’e tarihlenen bir yerleşim yeri olduğunu, yörede yaşayanların çok fazla boncuk bulmasıyla bu alanın isminin bu formda literatüre girdiğini söyledi.
2012’den bu yana aralıklarla çalışmaların yapıldığı alanda bu yıl kazıların Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında başlatıldığını tabir eden Kodaş, şöyle konuştu:
“İlk etapta bizim doğu alanı dediğimiz ve çok sayıda stel bulduğumuz alanda kazılara başladık. Bu bağlamda da kelam konusu alanda yeni bir stel bulunan binaya ulaştık. Bunun bir kısmını şimdi kazabildik. Bu bina Boncuklu Tarla’nın tamamında Çanak Çömleksiz Neolitik Devir’in erken evrelerine giden katmanların net bir biçimde anlamlandırılmasını sağladı. Bina yalnızca bir sefer kullanılmamış, en az 4 sefer yenilenerek kullanılmış ve her yenilemede de tabanı doldurularak kullanıma devam edilmiş. Bu da bu binanın uzun müddet kullanıldığını ve daha evvel Boncuklu Tarla’da tespit ettiğimiz üzere bir sefer kullanılıp büsbütün gömülmediğini, bu binada farklı bir uygulamanın olduğunu göstermesi açısından değerli.”
İlk sefer Üst Dicle Vadisi’nde bulundu
Binanın ikinci getirisinin ise yaklaşık 2 metre 20 santimetre uzunluğundaki stele ulaşılması olduğunu lisana getiren Kodaş, “İlk kez bu uzunluktaki büyük bir stel hem Boncuklu Tarla’da hem de Üst Dicle Vadisi’nde bulundu.” sözünü kullandı.
Kodaş, ayrıyeten bina içerisinde bulunan maket formunda yapılan minyatür stelin, Şanlıurfa bölgesinde bulunan “T” biçimli stellere benzediğini belirterek, bunun iki bölge ortasındaki bağlantıyı göstermesi açısından da değer taşıdığını vurguladı.
Dört devir kullanılan binanın her devrinin Çanak Çömleksiz Neolitik Devir’in erken evrelerine ilişkin olduğuna işaret eden Kodaş, “Boncuklu Tarla’da daha evvel bulduğumuz benzeri binaların bir kez kullanılıp tamamının doldurulmuş olduğunu görüyorduk. Ama bu kez binanın uzun mühlet kullanılmış olması bizim için bilimsel manada yeni dataların de elde edilmesini sağladı.” diye konuştu.
“Çok sayıda boğa boynuzu bulduk”
“İçerisinde minyatür steller, küçük nesneler bulduk, sembolik paha taşıyabilecek. Çok sayıda boğa boynuzu bulduk. Boğa başı modülleri bulduk. Bu da bu binanın başkaları üzere özel bir bina olduğunu, kamu binası olduğunu gösteriyor. Lakin bu, başkalarından farklı zira stelin boyutu farklı. İçinde bulduğumuz buluntular farklı ve bir kez değil en az 4 sefer yenilenerek kullanılmasından ötürü farklı. Milattan Evvel 10 bin yıla tarihlendiğini düşünüyoruz, şimdi karbon tahlili olmamakla birlikte. Zira bina içerisinde ele geçirdiğimiz küçük buluntular ve bilhassa yontma taş buluntuları, Boncuklu Tarla’da daha evvel bu katmanlarda bulduğumuz nesnelerle çok benzeri, onlarla çağdaş. Birebir süreçte kullanılmış lakin uzun müddet kullanılmış başkalarından farklı olarak. Yaklaşık 12 bin yıllık bir bina olduğunu düşünüyoruz.”
Prof. Dr. Kodaş, Geleceğe Miras Projesi kapsamında Boncuklu Tarla’daki hafriyatlar için Valilik ve kimi kurumlardan da değerli dayanaklar sağlandığını hatırlatarak, bu kapsamda alanda planladıkları hafriyatları da sürdürerek yeni tarihi pahaları gün yüzüne çıkartmak istediklerini kelamlarına ekledi. (AA)
|
CERN kainata dair neyi anlamamızı sağladı? | Prof. Dr. Sertaç Öztürk anlatıyor…
|
|
Günün öne çıkan haberleri… TIKLAYIN – Hasan Cemal | Ankara’nın sonuncu bir oyun planı, bir “end game”i mi var mı?.. TIKLAYIN – Tolga Şardan | Mal varlığını açıklayamayan ünlü Savcı Bato’ya verilen mahpus cezası ve İstanbul Emniyeti’ndeki tayinler TIKLAYIN – Spor müellifleri, Galatasaray-Trabzonspor müsabakasını yorumladı: Kıssası ve kahramanı bol bir maç TIKLAYIN – Borsacı Nihat Özçelik tutuklandı TIKLAYIN – Müge Anlı’ya yansıyan olay 4 yıl sonra karara bağlandı: AYM, “emniyette işkence” savında polislerin yine soruşturulmasını istedi TIKLAYIN – Ertuğrul Özkök: Türk sanat sosyetesinin en büyük galasından geriye kalan 2 görüntü |