Koleksiyoner Raif Kara’nın 40 yıldır biriktirdiği yaklaşık 15 bin kesimden oluşan plak koleksiyonu, 1800’lü yılların sonlarından itibaren Türk musikisine ilişkin varlıklı bir mirası bugüne taşıyor.
Koleksiyonun öne çıkan kesimleri ortasında İstiklal Marşı’nın Ali Rıfat Çağatay’a ilişkin birinci bestesi ile Osman Zeki Üngör’ün son bestesinin taş plak kayıtları, 1877’deki icadının akabinde kullanılan kovan plaklara kaydedilen Türk hafızlarınca okunmuş ilahiler, Türk sanat ve Türk halk müziği sanatkarlarının yorumlarının kayıt altına alındığı taş ve vinil plaklar yer alıyor.
Bu işe yaklaşık 40 yılını adayan Kara’nın koleksiyonunda, melodilerin birinci defa depolandığı laternalar, 4 kilometrelik uzunluğuyla 2 saat kayıt kapasitesine sahip tel plaklar, üzerine anlık ses kaydı yapılabilen manyetik plaklar, Elvis Presley, Michael Jackson, Eric Clapton, Pink Floyd ve Madonna’nın altın plakları da bulunuyor.
Koleksiyoner Kara, AA muhabirine yaptığı açıklamada, müziği sevdiğini, müzik tekniğine de ilgisi olduğunu, bu nedenle ses kalitesi ve sese ait ayrıntılar konusunda hassasiyeti bulunduğunu söyledi.
Özellikle taş plaklardan kayıt yapma konusunda savlı olduğunu vurgulayan Kara, “Ankara’da, Türkiye’de değil dünyada taş plak konusunda benden daha düzgün kayıt yapan varsa beğendiği gramofonu ikram ederim, bu kadar da iddialıyım.” dedi.
EN ESKİ KESİM 1800’LÜ YILLARDAN
Kara, birinci gramofonunu ve plağını aldığı günden bugüne kadar farklı kategorilerde yaklaşık 15 bin plak topladığını aktardı.
Koleksiyonun en eski modülünün 1800’lü yıllardan kalma laternalar olduğunu belirten Kara, laternalara o periyotta yalnızca melodilerin kaydedildiğini, ses kaydının yapılmadığını söyledi.
Kara, 1877’de Edison’un patentini aldığı fonografa uygun balmumu kovan plakların dünyadaki birinci plak formu olarak ortaya çıktığını ve kısa müddette yaygınlaştığını söyledi.
Dinleme ömürlerinin 20-25 defa ve her bir kovan plağın tek kopya olmasının yarattığı dezavantajların ortadan kaldırılması için 1902’den itibaren vinil plakların üretildiğini, böylelikle dinleme ömürlerinin uzatılarak tek seferde 1000 kopya elde edilebildiğini tabir eden Kara, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“TAŞ PLAKLAR 1887’DE GÜNDEME GELDİ”
“1887’de taş plaklar gündeme geldi. Bu plakların bir yüzünde bir müzik, başka yüzünde bir öteki müzik var. Kayıt mühleti azamî 3,5 dakika. Peşinden kimsenin bilmediği bir teknoloji olan tel plaklar çıktı. 25 mikronluk bir tel kelam konusu. İnsan saçı ise ortalama 27 mikron. 4 kilometre uzunluğundaki tele 2 saatlik kayıt yapılabiliyor. Bu çok tanınan olmadan yok olmuş bir teknoloji. Anlık kayıt yapılıp anlık dinlenilen manyetik plaklarımız da var. 1950’lerin ses kayıt aygıtı üzere düşünebiliriz. Kırılgan değil, çizilmelere de güçlü.”
Ses teknolojisinin gelişmesiyle plakların yerini kasetlere, mp3’lere, daha sonra da dijital platformlara bıraktığını lisana getiren Kara, “Günümüzde, nostaljik sebeplerle tekrar plaklar çok ön planda, hem taş hem vinil plaklar. Artık bir şifreyle her türlü medyaya sahip olabiliyorsunuz ancak plakların yerini bir şeyin dolduracağını zannetmiyorum. En az 30 sene daha tanınan olacaklarından eminim.” dedi.
“27 BAŞKA İSTİKLAL MARŞI TAŞ PLAĞI VAR”
Kara, koleksiyonunun en pahalı kesiminin, İstiklal Marşı kayıtları olduğuna işaret ederek, “Bende 27 başka İstiklal Marşı taş plağı var. Bunlara Ali Rıfat Çağatay’ın kendi bestesi ve kendi sesiyle okuduğu taş plak dahil. Bu plağın kaydı 1924’te yapılmış ve 1930’a kadar bütün ülkemizde devlet dairelerinde kullanılmış. Daha sonra formu biraz yavaş olduğu düşünülerek Zeki Üngör’ün bestesine geçilmiş.” diye konuştu.
Türk milletinin 1890’da alınan birinci ses kayıtlarının da koleksiyonun vazgeçilmez modülleri ortasında yer aldığını belirten Kara, “Genelde hafızların okuduğu ilahiler ve Türk sanat müziğinin kimi yapıtlarından oluşuyor. Bu tek kopya, 25 yıldır ikinci bir kişi ‘Bende de var.’ diyemedi.” sözlerini kullandı.
Sanatçıların ticari muvaffakiyetlerini ödüllendirmek için 1950’lerden itibaren verilen altın plakların kimilerinin da koleksiyonunda yer aldığına işaret eden Kara, Michael Jackson’ın 62 milyon satan “Thriller” albümünün de ortalarında bulunduğu, Elvis Presley, Eric Clapton, Pink Floyd ve Madonna’ya ilişkin 5 altın plağı olduğunu söyledi.
Kara, “kartpostal”, “resimli” ve “kitap” plakların da yer aldığı koleksiyonun yaklaşık 15 bin kesimden oluştuğunu söz ederek, yakın vakitte bir stant açmak için görüşmelerinin sürdüğünü anlattı. Kara, “Çünkü sergilediğiniz vakit beşerlerle paylaşınca güzelleşiyor. Paylaşacak kimse olmadığında bir şey söz etmez.” dedi. AA